مشهد دروازه ایران به شانگهای

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ «ایران به عضویت سازمان همکاری شانگهای درآمد.» این خبری بود که شهریور امسال، مهر پایانی بر انتظار پانزده ساله ایران برای عضویت در این سازمان زد و این گونه کشورمان عضو دائم این سازمان شد.

به گمان بسیاری از کارشناسان اقتصادی، عضویت ایران در شانگهای به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران یک امتیاز محسوب می‌شود؛ زیرا بسیاری از اعضای همین سازمان، قبل از پیوستن ایران به آن، به بهانه همین تحریم‌ها همکاری اقتصادی خود را با کشورمان به حالت تعلیق درآورده یا دست کم کاهش داده بودند، بنابراین اکنون که ایران به پیمان شانگهای پیوسته است، روابط اقتصادی ما با این کشور‌ها توسعه خواهد یافت.

مشهد و خراسان رضوی به دلیل نزدیکی به ترکمنستان و کشور‌های سی آی اس (هم سود) در مسیر ریل گذاری ایران برای ارتباط با کشور‌های عضو پیمان شانگهای، نقش کلیدی دارند.

کارشناسان اقتصادی، آینده مشهد در مسیر حضور ایران در شانگهای را با «بندر خشک» گره می‌زنند و معتقدند که مشهد به دلیل موقعیت جغرافیایی و وجود زیرساخت‌های ریلی و هوایی می‌تواند «بندر خشک» ایران باشد. بندر خشک، یک بندر درون سرزمینی چندمنظوره است که مستقیم از طریق جاده یا راه آهن به بندر دریایی وصل می‌شود و مرکزی برای انتقال کالا‌ها به مقصد‌های داخلی و خارجی است.

افزایش تعامل بین المللی

عضو کمیسیون اقتصادی،  سرمایه گذاری و مشارکت‌های شورای اسلامی شهر مشهد در گفتگو با شهرآرا، با بیان اینکه عضویت ایران در پیمان‌های بین المللی مانند پیمان شانگهای می‌تواند فرصتی برای تحقق «مشهد، جهان شهر برکت و کرامت» باشد، می‌گوید: توسعه تعامل با سایر کشور‌ها ضمن اینکه بستر‌های معرفی فرهنگ رضوی به سایر نقاط جهان را فراهم می‌کند، سبب رونق بیشتر اقتصاد مشهد نیز می‌شود.

سیدابراهیم علیزاده می‌افزاید: مشهد به دلیل نزدیکی به کشور‌های آسیای میانه و همچنین دسترسی به مسیر‌های ارتباطی با کشور‌های خلیج فارس، امکان تبدیل شدن به یکی از قطب‌های تجاری منطقه را دارد. این شهر همچنین می‌تواند تبدیل به سکویی برای توسعه صادرات غیرنفتی ایران شود. بدیهی است که عضویت در پیمان‌های بین المللی مانند شانگهای، تحقق این هدف‌ها را آسان می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: بخشی از کشور‌های عضو شانگهای مانند ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان در نزدیکی مشهد قرار گرفته اند و همین موضوع می‌تواند آسان کننده و افزایش دهنده تجارت بین ما و آن‌ها باشد. علیزاده تاکید می‌کند: یکی از سیاست‌های شورای اسلامی شهر مشهد و مدیریت شهری، استفاده بهینه از فرصت‌های پیمان‌های بین المللی برای رشد و توسعه شهر است.

فرصتی برای توسعه

همچنین دکتر سیدعلی عقیلی، تحلیلگر اقتصادی، در گفتگو با شهرآرا، عضویت ایران در پیمان شانگهای را زمینه ساز شکوفایی همکاری‌های اقتصادی ایران در آسیا و کشور‌های همسایه می‌داند.

او به جایگاه پیمان شانگهای در مبادله با کشور‌های آسیایی اشاره می‌کند و می‌گوید: براساس پیمان شانگهای، کالا‌ها ارزان‌تر از کشور‌های آسیای شرقی و جنوب شرقی و دریای سیاه به اروپا فرستاده می‌شود.

به گفته وی، دور قبل تاجیکستان برای آنکه کالا از دروازه‌های این کشور فرستاده شود، با عضویت ایران مخالفت کرد، اما سرانجام با حمایت روسیه و چین، ایران توانست عضو این پیمان شود. این تحلیلگر اقتصادی به جایگاه ویژه مشهد و خراسان رضوی در منطقه و نزدیکی آن‌ها به کشور‌های آسیای شرقی اشاره می‌کند و می‌گوید: باید از این ظرفیت استفاده کنیم تا مشهد و استان، شاه راهی برای عبور کالا‌های اعضای پیمان شانگهای باشند.

عقیلی تاکید می‌کند که مشهد می‌تواند بندر خشک ایران باشد. او توضیح می‌دهد: به تازگی شهردار مشهد به میزبانی این کلان شهر برای حضور شهرداران کلان شهر‌های پیمان شانگهای اشاره کرده است. بی شک تحقق این گفته ها، می‌تواند نقش کلیدی مشهد را در تبدیل این شهر به بندر خشک و محلی برای بارانداز کالا روشن کند.

وی در ادامه با نگاهی به لزوم توجه مسئولان به مشهد می‌گوید: توجه به زیرساخت‌های حمل ریلی و هوایی استان می‌تواند مسیر توسعه و افزایش همکاری‌های ایران با اعضای پیمان شانگهای را هموار کند. او معتقد است که مشهد باید یک فرودگاه بین المللی در حد و قواره‌ای که بتواند نیاز‌های این حوزه را پاسخگویی کند، داشته باشد.

به گفته این کارشناس اقتصادی، فراهم کردن زمینه‌های فرهنگی برای معرفی ظرفیت‌های مشهد نیز به تقویت این همکاری‌ها کمک خواهد کرد. عقیلی تاکید می‌کند که عضویت در پیمان شانگهای و توسعه تجارت خارجی از طریق آن، فرصتی برای تبدیل مشهد به جهان شهر خواهد بود.

برنامه داشته باشید

محسن خندان دل، یک کارشناس اقتصادی نیز همان ابتدا تاکید می‌کند که پیمان شانگهای یک ظرفیت درخور توجه برای اقتصاد کشور است. وی در ادامه به این نکته نیز اشاره می‌کند که برای هر ظرفیت اقتصادی باید برنامه داشت. خندان دل به آفت برنامه ریزی‌های بلندمدت و تأثیرپذیری آن از حوزه سیاست نیز اشاره می‌کند و معتقد است که با لحاظ کردن این مسئله و تغییرات برنامه با تغییر دولت ها، بهتر است برنامه‌هایی کوتاه مدت یا میان مدت برای استفاده از ظرفیت پیمان شانگهای طرح ریزی کنیم.

وی یکی از ظرفیت‌های این حوزه را مناطق آزاد اقتصادی می‌داند و می‌گوید: کشور‌های هند و پاکستان در دو سال گذشته و پس از آنکه به عضویت شانگهای درآمدند، تمرکز خود را بر توسعه و برنامه ریزی در مناطق آزاد اقتصادی گذاشتند و با بهره گیری از این مسیر توانستند کمک شایانی به اقتصاد خود بکنند. ترکیه نیز به عضویت در پیمان شانگهای علاقه‌مند است. این کشور به مناطق آزاد اقتصادی خود توجهی ویژه کرده، تاجایی که اکنون بستر مناسبی برای سرمایه گذار خارجی فراهم کرده است.

سرخس و دوغارون و ظرفیت منطقه آزاد اقتصادی

اما موضوع تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس و دوغارون به منطقه آزاد اقتصادی، سال هاست که در هیئت دولت مطرح است و در این زمینه لایحه تاسیس منطقه آزاد سرخس در هفته‌های پایانی مجلس دهم در صحن مجلس به تصویب رسید، اما شورای نگهبان ابهاماتی را بر آن وارد دانست و به مجلس بازگرداند. در ادامه به دلیل انتخابات مجلس شورای اسلامی، تعیین سرنوشت این لایحه در انتظار روی کار آمدن مجلس یازدهم ماند.

سرانجام مجلس شورای اسلامی نیمه مهر امسال، این لایحه را به کمیسیون اقتصادی بازگرداند. خندان دل در ادامه با اشاره به اینکه سرخس و دوغارون هردو به دلیل جایگاه استان، ظرفیت تبدیل شدن به منطقه آزاد اقتصادی را دارند، می‌گوید: البته باید به این موضوع نیز توجه کرد که منطقه آزاد اقتصادی زمانی تأثیرگذاری اقتصادی دارد که از یک نسخه اقتصادی برپایه ظرفیت‌های تجاری و اقتصادی پیروی کند.

وی ادامه می‌دهد: متاسفانه نگاه دولت‌های قبل به مناطق آزاد اقتصادی، نگاهی ابزاری و بدون یک نسخه مشخص در حوزه توسعه اقتصادی بود. همین مسئله حضور سرمایه گذاران خارجی را با مشکل روبه رو می‌کند؛ زیرا سرمایه گذار نگاهی بلندمدت به مسیر یک سرمایه گذاری دارد.

خندان دل معتقد است که تبدیل سرخس به منطقه آزاد اقتصادی به دلیل جایگاه آن و نزدیکی اش به کشور‌های سی آی اس اهمیت دارد و در این باره تاکید می‌کند: نگاه مسئولان و دولتمردان نیز پیچیدن یک نسخه اقتصادی برای مناطق آزاد اقتصادی است تا این مناطق در مسیر مبادلات و مراودات اقتصادی، بازیگری قوی باشند.

خراسان؛ دروازه ورود به سی آی اس

این کارشناس اقتصادی همچنین به ظرفیت مشهد و نقشی که می‌تواند در حوزه بهره گیری از ظرفیت اقتصادی پیمان شانگهای داشته باشد، اشاره می‌کند و می‌گوید: مرز مشترک خراسان رضوی با کشور ترکمنستان، دروازه ورود ایران به کشور‌های سی آی اس است و یکی از نقاط برجسته برای مشهد به شمار می‌رود.

خندان دل نگاهی گذرا به ظرفیت‌های مشهد در زمینه توسعه اقتصادی می‌اندازد و می‌گوید: بی شک ظرفیت ریلی مناسب و همسایگی با کشور ترکمنستان از نقاط قوت استان است که با برنامه ریزی می‌تواند مسیر رشد اقتصادی خراسان رضوی را هموار کند.

نکته دیگری که او یادآوری می‌کند، شرایط ویژه کلان شهر مشهد است که به اذعان وی می‌تواند در حوزه فرهنگی و اقتصادی نقش کلیدی داشته باشد. او تاکید می‌کند که با به کارگیری برنامه‌های فرهنگی و اقتصادی و معرفی ظرفیت‌های استان، می‌توان در مسیر روشن کردن این نقش کلیدی گام برداشت.